Schoolresultaten zijn voor veel scholen en ouders de graadmeter van succes. Toetsen, cijfers en diploma’s maken ontwikkeling zichtbaar en meetbaar. Toch vertellen die resultaten vaak niet het hele verhaal. Vooral bij hoogbegaafde jongeren kan er een groot verschil bestaan tussen wat ze laten zien op papier en wat er in werkelijkheid speelt. Een goed rapport hoeft geen bewijs te zijn dat het goed gaat, en lagere cijfers hoeven niet te betekenen dat een jongere tekortschiet.
Onderpresteren achter goede cijfers
Veel hoogbegaafde leerlingen leren in het begin zonder veel moeite. Daardoor ontwikkelen ze minder goede studievaardigheden. Als de stof later wel uitdagend wordt, hebben ze geen strategie om met weerstand of fouten om te gaan. Het gevolg: cijfers die achterblijven bij hun potentieel. Dit wordt vaak gezien als luiheid of gebrek aan motivatie, terwijl het in werkelijkheid gaat om een tekort aan passende uitdaging.
Spanning en druk als spelbreker
Bij anderen zakt de motivatie juist weg door druk en spanning. Hoogbegaafde jongeren zijn gevoelig voor verwachtingen van school, ouders of zichzelf. Als de druk te hoog oploopt, blokkeert het leren. De resultaten dalen, terwijl de capaciteiten nog steeds aanwezig zijn.
Wat cijfers verbergen
Ook hoge cijfers geven geen volledig beeld. Een leerling kan goede resultaten halen en tegelijkertijd worstelen met verveling, eenzaamheid of faalangst. Voor de buitenwereld lijkt er niets aan de hand, maar van binnen bouwt de spanning zich op. Achter een mooi rapport kan dus net zo goed een jongere zitten die vastloopt.
Breder kijken naar ontwikkeling
Resultaten geven slechts een deel van de werkelijkheid weer. Voor een eerlijk beeld is het nodig om ook te kijken naar motivatie, welzijn en aansluiting. In gesprekken komt vaak naar voren of een jongere echt tot zijn recht komt of dat hij zichzelf vooral staande houdt. Pas wanneer cijfers in de juiste context worden geplaatst, ontstaat zicht op wat nodig is om werkelijk vooruit te komen.
